تبدیل ضایعات مواد غذایی به مواد ارگانیک
یکی از موانع تأمین غذا و امنیت غذایی برای مردم جهان، ضایعات و هدررفت محصولات کشاورزی و غذاست. هدررفت و ضایعات محصول و غذا در مرحله قبل از تولید، تولید، عرضه و فروش و مصرف به چشم می‌خورد. به عبارتی دیگر در حلقه‌های مختلف زنجیره عرضه محصولات کشاورزی و مواد غذایی، هدررفت و ضایعات محصول وجود دارد. براساس آمار فائو بخشی از غذای تولیدشده در جهان به ضایعات تبدیل میشود که جلوگیری از این هدررفت غذا می‌تواند راهکار مهمی برای تغذیه جمعیت روبه‌رشد باشد.
در ادبیات موضوع ضایعات (waste) و هدررفت (loss) در مراحل مختلف زنجیره عرضه اتفاق می‌افتد. ضایعات مواد غذایی در پایان زنجیره عرضه، از سوی مصرف‌کنندگان شکل می‌گیرد که بیش از مصرف خود مواد غذایی را دور ریخته و مصرف نمی‌کنند. هدررفت مواد غذایی به ناکارآمدی تولید و فراوری موادغذایی برمی‌گردد که مواد غذایی ارزش غذایی خودش را از دست می‌دهد یا قبل از رسیدن به دست مصرف‌کننده دور ریخته میشود.
هر دوی این موارد به عنوان ضایعات مواد غذایی در نظر گرفته میشود. براساس مطالعات فائو، برآورد شده است که سالانه در جهان ضایعات و هدررفت مواد غذایی برای غلات و حبوبات در حدود ٣٠ درصد، ٤٠-٥٠ درصد برای محصولات ریشه‌ای، میوه و سبزیجات، ٢٠ درصد برای دانه‌های روغنی، گوشت و محصولات لبنی و ٣٥ درصد برای ماهی است. بیش از ٤٠ درصد ضایعات مواد غذایی در کشورهای در‌حال‌توسعه در مرحله پس از برداشت و فراوری اتفاق می‌افتد و در کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی بیش از ٤٠ درصد ضایعات در سطح خرده‌فروشی و مصرف‌کننده اتفاق می‌افتد (FAO,Global Initiativeon Food Loss and Waste Reduction,٢٠١٥.)
براساس گزارش سال ٢٠١٥ برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) و مؤسسه جهانی منابع (WRI)، حدود یک‌سوم از کل مواد غذایی تولیدشده در جهان، به ارزش یک تریلیون دلار در سیستم تولید و مصرف غذا به ضایعات تبدیل شده و هدررفت میشود.
هنگامی که این رقم را به کالری تبدیل کنیم، می‌بینیم حدود یک واحد از چهار کالری در نظر گرفته شده برای مصرف، هرگز خورده نمی‌شود. ضایعات و هدررفت موادغذایی به‌شدت به شرایط محلی و فرهنگی هر کشوری وابسته است. در کنار این واقعیت، گرسنگی بخشی از جمعیت جهان، هنوز هم یکی از چالش‌های مهم و اساسی توسعه در کشورهای مختلف جهان است.
در یک جهان پر از گرسنگی، نوسان قیمت مواد غذایی، ناآرامی‌های اجتماعی و آمار ضایعات مواد غذایی تکان‌دهنده و مغایر با حفظ و صیانت از محیط‌زیست است و از نظر اخلاقی و اقتصادی عادلانه نیست. درحال‌حاضر تولید موادغذایی به اندازه کافی است و تنها نیمی از مواد غذایی که به ضایعات تبدیل شده یا هدررفت میشود به‌تنهایی می‌تواند غذای جهان را تأمین کند.
دراین‌میان مدیریت تولید و توزیع مواد غذایی، بهینه و درست مصرف‌کردن، راهکارهای مقابله با کاهش ضایعات و هدررفت مواد غذایی است. موضوع مهم دیگر بازیافت ضایعات و تبدیل آن به محصول دیگر و ایجاد ارزش اقتصادی است. دراین‌میان ضایعات و هدررفت محصولات و موادغذایی ارگانیک، قابلیت بازیافت برای مصارف دیگر را دارد.
محصولات و مواد غذایی ارگانیک، نه‌تنها بر تأمین سلامت و استانداردهای غذایی جمعیت جهان، صیانت از محیط زیست و منابع پایه و راهکاری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تأثیر دارد، بلکه ضایعات آن نیز می‌تواند برای تولید محصولات دیگر به صورت بازیافت به کار گرفته شود؛
از‌این‌رو تولید محصول ارگانیک هم برای انسان و هم برای محیط زیست مفید است؛ برای مثال، ضایعات مواد غذایی ارگانیک را می‌توان به صورت کود کمپوست درآورده و برای زمین چمن، مزارع و باغ به کار برد و از این طریق کیفیت و باروری خاک را افزایش داد تا آب زمان بیشتری در خاک باقی بماند.
ضایعات محصولات ارگانیک را می‌توان به مالچ، هیزم، الوار بازیافت و کمپوست تبدیل کرده و از آنها برای تهویه خاک استفاده کرد. علاوه‌بر‌این کمپوست‌کردن، از تولید شیرابه و انتشار گاز متان جلوگیری می‌کند؛ چون کود دوست‌دار محیط‌زیست است.
نکته درخور توجه دیگر آن است که در خانه و منزل هم می‌توان ضایعات محصولات و مواد غذایی ارگانیک را به کود کمپوست تبدیل کرده و برای خاک گلدان‌ها و چمن و باغ استفاده کرد. به عبارت دیگر با بازیافت ضایعات، می‌توان ارزش اقتصادی ایجاد کرد.
